قابل توجه کلیه اعضای محترم سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران و متقاضیان پروانه ساختمانی

بنا به ضرورت و اهمیت اجرای ساختمان توسط سازندگان دارای صلاحیت در پروژه‌های ساختمانی، دستورالعمل نحوه فعالیت سازندگان مسکن و ساختمان طی شماره 02/100/56096 مورخ 87/11/2 توسط وزیر محترم وقت ابلاغ شده است. اجرای این بخش‌نامه علاوه بر ارتقای کیفیت و افزایش عمر مفید بناهای ساخته شده، باعث صرفه‌جویی در منابع ملی در راستای اقتصاد مقاومتی می‌گردد و همچنین کاهش مخاطرات در کارگاه‌های ساختمانی را در پی خواهد داشت. همچنین خدمات و اقدامات نظارتی و کنترلی اعضای محترم سازمان در نظارت و طراحی، در صورت اجرای عملیات ساختمانی توسط سازنده دارای صلاحیت، اثربخشی و کارایی مناسب و مطلوب را خواهد داشت. بنابراین با توجه به ماده 123 آئین‌نامه اجرائی قانون که در بند 2-11-3 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان نیز ذکر شده است، (ابلاغ دستورالعمل‌­های موضوع آئین‌نامه قانون توسط وزارت مسکن و شهرسازی) این دستورالعمل تا صدور بخش‌نامه یا شیوه‌نامه­ جدید به قوت خود باقی بوده و با درنظر داشتن اصلاحیه‎های بعدی ابلاغی (بخش‌نامه شماره 46459/400 مورخ 88/9/14، بخش‌نامه شماره 20828/430 مورخ 89/4/2، بخش‌نامه شماره 430/58699 مورخ 93/11/7) ملاک عمل است.

از سوی دیگر با توجه به این‌که اام به رعایت مقررات ملی ساختمان یکی از اهداف اصلی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان می‎باشد و در موارد متعدد و در نص صریح این قانون بر استفاده از خدمات سازندگان دارای صلاحیت تأکید شده است، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران سند حاضر را به منظور ایجاد وحدت رویه و حفظ حقوق مالک، سازنده، ناظر، بهره‌بردار و سایر ذی‎نفعان به صورت لازم‌ الاجرا برای تمام اعضا اعلام می‌نماید. ضروری است تمام اعضای سازمان، کلیه مفاد این سند را رعایت نمایند. بدیهی است عدم توجه به مفاد این سند طبق بند ب-1 اصلاحیه­ آیین‌نامه قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب 1394 تخلف انتظامی محسوب می‌شود.

الف) جایگاه قانونی و حقوقی سازندگان

با توجه به اتفاق نظر دستگاه‌های مسؤول در زمینه فعالیت سازندگان دارای صلاحیت، صورتجلسه شش جانبه‌ای در تاریخ 94/11/25 در خصوص اام انجام عملیات ساختمانی توسط سازندگان» و اام به واقعی بودن خدمات سازندگان» تهیه و طی آن توافقاتی صورت گرفته است. یکی از مهم­ترین بندهای این صورتجلسه، بند 5 آن می‎باشد که طی آن مقرر شده است: از اول تیرماه 95 در شهرهای تهران، اسلامشهر، ملارد، شهریار، دماوند، ورامین، رباط کریم، اندیشه، پرند و پردیس و در مورد سایر شهرهای استان تهران پس از آمادگی زیرساخت‌­ها و اعلام سازمان‌های نظام مهندسی و نظام کاردانی ساختمان استان تهران، متقاضیان صدور پروانه ساختمان شخصاً با انتخاب سازنده از سامانه مذکور و معرفی وی همزمان با ارائه نقشه‌های معماری مرحله اول به دفتر خدمات الکترونیک شهر یا شهرداری مربوطه، فرآیند استعلام صلاحیت و ظرفیت سازنده از سازمان نظام مهندسی ساختمان استان به صورت سیستمی آغاز و همزمان با تأیید نقشه‌های مرحله دوم به قطعیت می‌رسد.»

دلایل قانونی اام استفاده از سازنده­ دارای صلاحیت در احداث ساختمان‌ها جهت مزید اطلاع اعضا به شرح زیر یادآوری می‌گردد:

1–      ماده 4 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان (اام به اشتغال اشخاص حقیقی و حقوقی دارای صلاحیت در امور فنی ساختمان)

2-      بند 9 ماده 2 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان (اام به رعایت مقررات ملی ساختمان)

3-      ماده 32 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان (تخلف مداخله اشخاص حقیقی و حقوقی فاقد مدرک صلاحیت در امور فنی که اشتغال به آن مستم داشتن مدرک صلاحیت است)

4-      ماده 34 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان (اام شهرداری‌ها و سایر مراجع صدور پروانه بر رعایت مقررات ملی ساختمان و تخلف در صورت عدم رعایت آن)

5-      بند 2-2-2 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان (لازم‌­الاجرا بودن مقررات ملی ساختمان در سراسر کشور بر هرگونه عملیات ساختمانی)

6-      بند 2-4-2 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان (پروانه اشتغال مجری ساختمان و اام قید نام و مشخصات مجری واجد شرایط در پروانه ساختمانی)

7-      بندهای 2-4-3 تا 2-4-12 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان (وظایف مجریان در اجرای عملیات ساختمانی)

8-      بند 2-5-3  مبحث دوم مقررات ملی ساختمان (اعلام وقوع تخلف توسط ناظران در حین اجرا)

9-      تبصره 1 بند 2-9-1 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان (درخواست مجری جهت تهیه شناسنامه فنی و ملکی ساختمان)

10- بند 2-9-5  مبحث دوم مقررات ملی ساختمان (صدور گواهی پایان کار درصورت اخذ شناسنامه فنی و ملکی ساختمان)

11– بند 12-1-3-9 مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان (پروانه اشتغال مجری ساختمان)

12– بند 12-1-3-10 مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان (واگذاری اجرای عملیات ساختمانی به سازنده)

13– بندهای 12-1-4-1 ، 12-1-4-2 ، 12-1-5-3 و 12-1-5-4 مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان (وظایف سازنده)

14– بندهای 13-2 ، 13-4 ، 14-4-3 ، 15-4-7 و 15-4-13 پیوست مبحث دوم مقررات ملی ساختمان(نظارت بر اجرای عملیات ساختمانی توسط اشخاص دارای صلاحیت)

بنابراینآنچه کلیه دست­اندرکاران اعم از مالکان، اعضای سازمان استان و شهرداری مم به رعایت آن هستند، عبارت است از:

اام به استفاده از خدمات سازنده دارای صلاحیت  اعم از حقیقی یا حقوقی درکلیه مراحل اجرای عملیات ساختمانی»

وظایف و مسوولیت های هر یک از ذینفعان در این امر مهم برای ایجاد وحدت رویه و تاکید بر موارد مهم به شرح ذیل ذکر می گردد:
ب– مالکان:

1-    مطابق بند 12-1-3-1 مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان، عملیات ساختمانی عبارت است از: تخریب، خاکبرداری، خاکریزی، گودبرداری، حفاظت گودبرداری و پی‌سازی، احداث بناهای موقت و دایم، توسعه، تعمیر اساسی و تقویت بنا، نماسازی، محوطه سازی و ساخت قطعات پیش‌ساخته در محل کارگاه ساختمانی، حفر چاه‌ها و مجاری آب و فاضلاب و سایر تأسیسات زیربنایی.»

2-    در صورتی که مالک، تمام یا بخشی از عملیات ساختمانی خود را به یکی از روشهای قراردادی به سازنده داری صلاحیت واگذار نماید، لازم است ضمن معرفی سازنده به سازمان، تأییدیه سازمان در خصوص ظرفیت و صلاحیت سازنده اخذ گردد و این تأییدیه و قرارداد این واگذاری در محل کارگاه به رویت ناظر برسد.

3-    اجرای ساختمان رأسا توسط مالک و به خدمت‌گیری مستقیم پیمانکار جزء یا اکیپ‌های اجرایی، مجاز نمی‌باشد و در هر بخش از عملیات ساختمانی یک سازنده­ی حقیقی یا حقوقی دارای صلاحیت، باید مسوولیت عملیات ساختمانی را بر عهده داشته باشد و پیمانکاران جزء و یا اکیپ‌های دارای گواهینامه مهارت فنی باید توسط سازنده به کار گرفته شوند.

4-    مالک در انتخاب روش قراردادی و استفاده از یک یا چند سازنده دارای صلاحیت برای مراحل مختلف عملیات ساختمانی مختار است اما در هر زمانی کارگاه ساختمانی باید دارای رئیس کارگاه واجد صلاحیت تمام وقت که از سوی سازنده تعیین شده است، باشد.

5-    در خصوص پروژه‌هایی که قبل از این اعلام عملیات ساختمانی را آغاز نموده‌اند حداکثر تا پایان آذر ماه فرصت دارند تا فرآیند عملیات ساختمانی را با این وحدت رویه، مطابقت دهند.

6-    در صورتی که مالک بدون استفاده از خدمات سازنده دارای صلاحیت در حال اجرا است، این موضوع خلاف قانون مصوب مجلس شورای اسلامی است ولی در صورتی که به منظور تظاهر به اجرای قانون نسبت به عقد قرارداد با سازنده صوری اقدام نماید به استناد این رویه تخلف نموده و توسط سازمان قابل پیگیری می‌باشد.

ج- ناظران:

با توجه به موارد مصرح  در بند 2-5-3 مبحث دوم و بندهای 13-2 ، 14-4-3 ، 15-4-7 و 15-4-13 پیوست مبحث دوم و ماده 8 شیوه نامه تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال اشخاص حقوقی موضوع تبصره 4 ماده 11 آئین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب 1375، کلیه ناظران حقیقی و یا حقوقی موظف به رعایت کلیه موارد در بندهای فوق­‌الذکر می‌باشند.

اهم این وظایف به شرح زیر است:

1-    به منظور وحدت رویه، ناظران پروژه ها موظف هستند ضمن تشریح وظایف قانونی مالک، اجرای دقیق دستورالعمل نحوه فعالیت سازندگان مسکن و ساختمان» را در پروژه های ساختمانی پایش نمایند. همچنین اجرای مفاد این رویه را کنترل نمایند.

2-    ناظران پروژه‌ها موظف هستند حضور سازنده دارای صلاحیت و همچنین مستندات مربوط (قرارداد و …) سازنده را که توسط مالک معرفی و توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تأیید می‌شود در هر مرحله از عملیات ساختمانی برای همان مرحله کنترل نمایند. پروژه‌های در حال اجرا تا پایان آذر ماه فرصت دارند تا نسبت به استقرار سازنده دارای صلاحیت در پروژه‎ها اقدام نمایند.

3-    کنترل صلاحیت تمام عوامل اجرایی به کار گرفته شده توسط سازنده، باید توسط ناظر صورت گیرد.

4-    در صورت عدم اجرای عملیات ساختمانی توسط سازنده دارای صلاحیت، ناظر موظف است ضمن گزارش موضوع به سازمان استان و مرجع صدور پروانه، از ادامه عملیات ساختمانی جلوگیری نماید. البته باید در نظر داشت که این مهم نباید منجر به عقد قرارداد صوری با سازنده گردد.

5-   مجوز شروع عملیات ساختمانی توسط ناظران، باید صرفاً پس از ارایه قرارداد کتبی رسمی سازنده دارای صلاحیت که به تایید سازمان رسیده باشد، صادر گردد.

د – سازنده دارای صلاحیت:

1-      با توجه به موارد مصرح در بندهای 2-4، تبصره 1 بند 2-9-1، بند 2-11-2 مبحث دوم و بندهای 3-1-1، 13-4، 19-1-11 تا 19-1-15 پیوست مبحث دوم، کلیه سازندگان دارای صلاحیت موظف به رعایت موارد بندهای اشاره شده می‌­باشند.

2-      سازندگان موظف هستند قبل از عقد قرارداد نسبت به کنترل ظرفیت و صلاحیت خود از طریق سازمان اقدام نمایند.

3-      کلیه سازندگان حقیقی یا حقوقی، موظف به ثبت قراردادهای خود در واحد سازندگان سازمان مطابق فرآیند ثبت قرارداد (پیوست1) می‌­باشند. سازمان پس از کنترل صلاحیت و ظرفیت نسبت به ثبت یا عدم ثبت قرارداد سازندگان اقدام می‌­نماید و در هر مورد نتیجه را به اطلاع متقاضی خواهد رساند.

4-      در کلیه قراردادها، سازنده متعهد به انجام شرح خدمات قراردادی بوده و مدت قرارداد حائز اهمیت نمی­‌باشد. درعین حال استفاده از خدمات سازنده برای شرح خدمات محدود و یا هر مرحله ساختمانی امکان­پذیر می‌­باشد و خروج از ظرفیت صرفاً پس از انجام تعهدات قراردادی، فسخ، تفاسخ (اقاله)، انفساخ و یا خاتمه قرارداد مطابق فرآیند خروج از ظرفیت (پیوست 2) انجام خواهد شد.

5-      کلیه مسئولیت­‌های عملیات اجرایی ساختمان از قبیل استفاده از کارگران ساختمانی واجد صلاحیت، رعایت مسائل ایمنی (مطابق با بند 2-4 مبحث دوم) رعایت کلیه ضوابط و مقررات ملی ساختمان بر عهده­ سازنده می‌­باشد.

6-      سازنده­ حقیقی موظف به حضور تمام وقت حین عملیات اجرایی در هر کارگاه ساختمانی می‌­باشد. در خصوص سازندگان حقوقی نیز شخص حقوقی موظف به معرفی یک نفر مهندس دارای صلاحیت اجرا در رشته‌های معماری یا عمران به عنوان رئیس کارگاه می‌باشند و حضور تمام وقت ایشان حین عملیات ساختمانی در کارگاه ساختمانی اامیست.

7-      سازنده، موظف به معرفی رئیس کارگاه به ناظر/ناظران پروژه، سازمان استان و مرجع صدور پروانه می‌باشند.

8-      سازنده حقوقی باید دارای دفترکار مناسب و مستقل باشد.

9-      کلیه سازندگان موظف به رعایت قوانین و مقررات مرتبط با بیمه تأمین اجتماعی و مالیات می‌باشند.

10-  عقد قرارداد اجرا به صورت صوری و بدون ارائه خدمات اجرا تخلف بوده و در صورت مشاهده، نام سازنده از فهرست معرفی در سایت حذف، ثبت قراردادهای سازنده متوقف و به مراجع انتظامی معرفی خواهد شد.

در پایان:

با توجه به اینکه عدم رعایت موارد قانونی مذکور، توسط هریک از عوامل دخیل در اجرای عملیات ساختمانی، رافع مسئولیت­‌های ذکر شده سایر عوامل اعم از مالکان، ناظران و سازندگان نخواهد بود، سازمان نظام مهندسی استان تهران، ضمن حمایت از ناظران و سازندگان و به منظور دسترسی مالکان به اطلاعات سازندگان دارای صلاحیت، اقدام به انتشار فهرست‌های مذکور نموده و همچنین اقدامات تکمیلی ذیل را انجام خواهد داد:

1-    در صورت ارایه گزارش ناظران مبنی بر عدم اجرای پروژه توسط سازنده دارای صلاحیت، سازمان حداکثر ظرف مدت سه روز کاری، نسبت به بازرسی از پروژه اقدام و در صورت تأیید، مراتب را جهت رسیدگی به مراجع مسوول از قبیل شهرداری و اداره کار اعلام خواهد نمود.

2-    در صورت ارایه گزارش سازنده مبنی بر جلوگیری مالک از ایفای وظایف قانونی ایشان و پس از تأیید ناظر، سازمان حداکثر ظرف مدت سه روز کاری، نسبت به بازرسی از پروژه اقدام و در صورت تأیید، مراتب را جهت رسیدگی به مراجع مسوول از قبیل شهرداری اعلام خواهد نمود.

آیین نامه ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان

شرح وظايف مهندس مجری

مدارک لازم جهت تائید قرارداد مجری در نظام مهندسی استان تهران: